GAP trong chứng khoán là gì? Cách ứng dụng GAP trong đầu tư - Phần I

Khi giá cổ phiếu bất ngờ tăng vọt hoặc giảm mạnh để lại một GAP trên biểu đồ, điều đó được gọi là GAP chứng khoán. Những GAP này không chỉ là những đặc điểm trên biểu đồ mà còn là những chỉ báo quan trọng về tâm lý thị trường và khả năng thay đổi xu hướng. Bài viết sau đây sẽ cung cấp cho nhà đầu tư một cái nhìn tổng quan về nguyên nhân tạo ra các GAP chứng khoán và ảnh hưởng của chúng đối với quyết định đầu tư. Giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về cách chúng phản ánh động thái của thị trường và cách nhà đầu tư có thể sử dụng thông tin này để đưa ra các quyết định giao dịch chính xác hơn.

1. Ý nghĩa của GAP trong phân tích kỹ thuật

Trong lĩnh vực phân tích kỹ thuật, GAP được hiểu là những khoảng trống trên biểu đồ chứng khoán, nơi không có giao dịch nào được thực hiện. Các GAP này không phải là hiện tượng ngẫu nhiên mà thường được tạo ra bởi sự kiện hoặc thông tin quan trọng ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư, dẫn đến việc giá mở cửa của ngày giao dịch tiếp theo chênh lệch đáng kể so với giá đóng cửa của ngày trước đó. GAP có thể là dấu hiệu của sự hình thành xu hướng mới hoặc đảo chiều xu hướng hiện tại, phụ thuộc vào bản chất và vị trí của chúng trong biểu đồ giá.

Bốn loại GAP cơ bản bao gồm:

Khoảng trống thông thường: Xuất hiện một cách thường xuyên và không nhất thiết phản ánh bất kỳ sự kiện quan trọng nào. Chúng thường được lấp đầy nhanh chóng, nghĩa là giá sẽ trở lại vùng trước khi khoảng trống xuất hiện.

Khoảng trống phá vỡ: Đây là dấu hiệu của việc hình thành hoặc tiếp tục của một xu hướng, thường xuất hiện ở cuối các mô hình giá và có khả năng không được lấp đầy hoặc chỉ một phần.

Khoảng trống giá tiếp diễn: Cũng biểu hiện sự tiếp tục của xu hướng hiện tại, thường được nhìn thấy trong giai đoạn giữa của một xu hướng mạnh mẽ.

Khoảng trống giá cạn kiệt: Thường xuất hiện ở cuối một xu hướng và có thể báo hiệu sự đảo ngược hoặc kết thúc của xu hướng đó.

Các loại GAP đều mang lại những tín hiệu đặc biệt cho nhà giao dịch, giúp họ dự đoán được những biến động giá tiềm năng trong tương lai.

2. Liệu mọi GAP đều đã được lấp đầy?

Không phải tất cả GAP trên biểu đồ chứng khoán đều được lấp đầy, nhưng nhiều trong số chúng thực sự được lấp đầy theo thời gian dựa trên quy luật thống kê và quan sát lịch sử. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc mọi GAP đều sẽ được đóng cửa. Việc một GAP có được lấp đầy hay không còn phụ thuộc vào nguyên nhân tạo ra nó và hoạt động giao dịch xung quanh GAP đó. Chẳng hạn, GAP phá vỡ thường không được lấp đầy hoàn toàn vì chúng báo hiệu sự bắt đầu của một xu hướng mới. Điều này cũng có thể khác nhau tùy thuộc vào loại tài sản: chỉ số chứng khoán thường dễ lấp đầy GAP hơn so với hàng hóa và có thể mất nhiều thời gian hơn.

Mặt khác, những GAP chung, xảy ra thường xuyên và không biểu thị bất kỳ sự thay đổi đáng kể nào của thị trường, thường được lấp đầy tương đối nhanh chóng. Do đó, hiểu được loại GAP và động lực thị trường xung quanh nó là rất quan trọng trong việc dự đoán liệu nó có được lấp đầy hay không.

Cổ phiếu có thường xuyên lấp đầy GAP không?

Cổ phiếu thường xuất hiện GAP trên biểu đồ, và phần lớn những GAP này thường được lấp đầy sau một thời gian. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc mọi GAP đều được lấp đầy. Thực tế, tốc độ và khả năng lấp đầy GAP có thể khác biệt đáng kể, phụ thuộc vào loại cổ phiếu và điều kiện thị trường tổng thể.

Các nghiên cứu thị trường đã chỉ ra rằng, ngược lại với quan niệm phổ biến, GAP trên biểu đồ chứng khoán thường được lấp đầy nhanh chóng hơn mong đợi. Một ví dụ cụ thể là với QQQ Nasdaq ETF, GAP giảm giá được lấp đầy trong cùng ngày với tỷ lệ 77% cho những GAP từ 0,5% đến 0,99%, và tỷ lệ này là 72% đối với GAP tăng giá trong cùng phạm vi. Khi được cho thêm thời gian, tỷ lệ này còn tăng cao hơn, cho thấy phần lớn GAP đều được lấp đầy trong một khung thời gian ngắn.

3. Nguyên nhân gây ra GAP

Tin tức hoặc sự kiện quan trọng, như báo cáo thu nhập vượt qua kỳ vọng: Khoảng trống giá trong giao dịch là do sự thay đổi đột ngột trong cung và cầu, thường được gây ra bởi những tin tức, sự kiện hoặc tâm lý thị trường bất ngờ. Có nhiều yếu tố có thể góp phần tạo ra khoảng trống giá cổ phiếu.

Thay đổi triển vọng của công ty hoặc sự kiện lớn ảnh hưởng đến ngành: Khoảng trống giá thường xuất hiện khi một số lượng đáng kể người mua hoặc người bán tham gia thị trường để phản ứng với tin tức hoặc sự kiện, dẫn đến sự gián đoạn trên biểu đồ giá. Ví dụ: khoảng trống giá có thể do báo cáo doanh thu vượt quá mong đợi, sự thay đổi trong triển vọng của công ty hoặc sự kiện thị trường rộng lớn hơn.

Giao dịch theo thuật toán, với các lệnh giao dịch tự động lớn: Có thể gây ra các khoảng trống trên biểu đồ giá. Bất kể nguyên nhân là gì, khoảng trống giá có thể cung cấp những hiểu biết có giá trị về động lực và tâm lý thị trường.

4. Tâm lý đằng sau những GAP là gì?

Tâm lý thị trường đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành và phản ứng với GAP. Sự kết hợp giữa nỗi sợ bỏ lỡ (FOMO) và nỗi sợ thua lỗ (FOL) thúc đẩy các nhà giao dịch hành động dựa trên cảm xúc hơn là phân tích lý trí. GAP thể hiện sự thay đổi đáng kể trong thông tin hoặc tâm lý thị trường, dẫn đến hành động nhanh chóng để tận dụng cơ hội hoặc giảm thiểu rủi ro.

Ví dụ, một báo cáo doanh thu tích cực công bố sau giờ giao dịch có thể tạo ra một GAP tăng giá, phản ánh sự thay đổi trong kỳ vọng của nhà đầu tư và dẫn đến giá mở cửa cao hơn vào ngày hôm sau. Ngược lại, một GAP giảm giá có thể báo hiệu sự chuyển đổi tiềm ẩn từ một xu hướng tăng sang giảm, thể hiện sự chốt lời của bên bán.

Các hiện tượng tâm lý như sự hưng phấn phi lý, tâm lý bầy đàn, và ác cảm mất mát cũng ảnh hưởng đến hình thành GAP. Hiểu được những động lực tâm lý này là chìa khóa để giao dịch GAP một cách hiệu quả, giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định thông minh trong môi trường thị trường biến động.

5. Các loại GAP chính

5.1. Exhaustion GAP (GAP suy kiệt)

GAP suy kiệt thường xuất hiện sau một đợt tăng hoặc giảm giá nhanh chóng của cổ phiếu và là dấu hiệu cho thấy sự thay đổi lớn về nhu cầu đối với cổ phiếu đó. Điều này báo hiệu rằng người mua trên thị trường có thể đã kiệt sức, ngụ ý rằng xu hướng hiện tại có thể sẽ dừng lại khi người bán bắt đầu chốt lời. GAP suy kiệt thường đi kèm với khối lượng giao dịch cao và thường xuyên được lấp đầy hơn vì chúng chỉ ra sự kết thúc của một xu hướng giá.

Loại GAP này đặc biệt đáng chú ý vì nó thể hiện đỉnh điểm của một xu hướng, nơi cung và cầu đạt đến điểm bùng phát cao nhất. GAP suy kiệt thường xuất hiện sau một xu hướng dài hoặc độ dốc cao, nơi giá liên tục di chuyển theo một hướng nhất định.

GAP này là kết quả của sự tăng tốc cuối cùng trong mua bán nhiệt tình, đưa giá lên mức cực đoan. Nó giống như tiếng vang cuối cùng của màn trình diễn pháo hoa, tiếng nổ rực rỡ và ầm ĩ nhất trước khi màn trình diễn kết thúc.

Nhà giao dịch thường theo dõi chặt chẽ GAP suy kiệt vì chúng có thể là điểm bước ngoặt quan trọng trên thị trường. GAP thường đi kèm với sự tăng đáng kể về khối lượng giao dịch, điều này khẳng định rằng nhiều nhà giao dịch đã tham gia vào đợt di chuyển này. Sự tăng cường này như một lưỡi dao hai mặt; nó có thể chỉ ra sự đồng thuận mạnh mẽ về hướng di chuyển giá hiện tại nhưng cũng có nghĩa là xu hướng hiện hành có thể đã quá mở rộng và sẵn sàng để đảo ngược.

Khi GAP suy kiệt được xác định, nhà giao dịch thường tìm kiếm các dấu hiệu của việc đảo chiều. Nếu GAP bắt đầu được lấp đầy, điều này có thể củng cố quan điểm rằng xu hướng đang mất đà và thị trường đang chuyển sang một giai đoạn mới. Điều này có thể dẫn đến nhiều chiến lược giao dịch khác nhau, bao gồm chốt lời từ các vị thế hiện tại hoặc chuẩn bị cho một giao dịch đảo chiều tiềm năng. Chìa khóa để giao dịch hiệu quả với GAP kiệt sức là nhận ra sớm các dấu hiệu và hành động quyết đoán, sử dụng GAP làm tín hiệu kết thúc xu hướng hiện tại và bắt đầu một xu hướng mới có thể xảy ra.

Hình 5.1. Biểu đồ GAP suy kiệt thể hiện xu hướng

Trong một xu hướng giảm, GAP suy kiệt xuất hiện thể hiện một trạng thái hoảng loạn. Ở đó sự bi quan của nhà đầu tư đã không thể chịu đựng được nữa. Nhà đầu tư đã gần như bán tất cả các vị thế để thanh lý danh mục. Nhưng GAP này nhanh chóng được lấp đầy và đảo ngược xu hướng ban đầu.

Tương tự như vậy với xu hướng tăng. Một GAP xuất hiện lúc này cho thấy sự hưng phấn tột cùng của một số nhà đầu tư. Lúc này họ mua vào như thể không còn cổ phiếu nào để mua. Giá được đẩy lên rất cao và nhanh. Nhưng, sau đợt tăng giá đó, rất nhiều nhà đầu tư có lợi nhuận lớn và họ muốn chốt lời. Một áp lực chốt lời cực lớn và nó làm cho nhu cầu đối với cổ phiếu hoàn toàn suy kiệt. Rất nhanh sau đó, GAP đó được lấp đầy. Giá giảm, và một sự thay đổi đáng kể trong xu hướng xảy ra. GAP suy kiệt có lẽ là dễ dàng nhất để giao dịch và kiếm lợi nhuận.

5.2. Runaway GAP (GAP tiếp diễn)

GAP tiếp diễn xảy ra trong một xu hướng mạnh và báo hiệu xu hướng đó có thể sẽ tiếp tục. Không giống như GAP suy kiệt, GAP chạy trốn thường xuất hiện trong một xu hướng thị trường mạnh mẽ và là dấu hiệu cho thấy xu hướng này có khả năng sẽ tiếp tục diễn ra. Điểm khác biệt lớn của GAP tiếp diễn so với GAP suy kiệt là chúng không thường được lấp đầy nhanh chóng. Điều này là do GAP tiếp diễn củng cố thêm cho hướng đi hiện tại của thị trường. Được thúc đẩy bởi những xu hướng mạnh, đôi khi GAP này còn được gọi là GAP đo lường, báo hiệu rằng xu hướng hiện tại có thể sẽ tiếp tục.

GAP này rất được các nhà giao dịch quan tâm, đặc biệt là khi họ đã giao dịch theo hướng của xu hướng, bởi vì chúng được coi như là sự xác nhận cho điểm giao dịch của họ. Thường thì GAP tiếp diễn đi kèm với việc tăng lượng giao dịch, điều này càng làm tăng thêm sự tin cậy vào sức mạnh của xu hướng và GAP.

Hình 5.2. Biểu đồ GAP trống giá tiếp diễn xu hướng tăng

Hình 5.3. Biểu đồ GAP trống giá tiếp diễn xu hướng giảm

Trong xu hướng giảm, GAP phản ánh tâm lý bi quan của nhà đầu tư. Họ vẫn đang giữ cổ phiếu và đang chờ đợi một lần hồi phục để thoát hàng. Nhưng rồi họ quyết định bán mạnh mà không chờ đợi nữa. Điều đó còn cho thấy khả năng hồi phục giá là rất thấp.

GAP tiếp diễn cũng cho nhà đầu tư biết được xu hướng đó sẽ kéo dài bao lâu. Vì vậy mà GAP này còn được gọi là GAP đo lường.

Đối với những nhà giao dịch chưa tham gia vào thị trường, GAP này có thể là cơ hội để gia nhập xu hướng, kỳ vọng vào sự tiếp tục của động lực. Tuy nhiên, cần thận trọng khi tiếp cận GAP này, vì việc tham gia sau một GAP có thể mang rủi ro theo đuổi giá.

5.3. Breakaway GAP (GAP phá vỡ)

GAP phá vỡ xảy ra khi giá cổ phiếu di chuyển ra khỏi phạm vi giao dịch hoặc mô hình tích lũy, báo hiệu sự khởi đầu của một xu hướng mới. GAP này thường được đi kèm với khối lượng giao dịch cao hơn, làm tăng thêm độ tin cậy cho tín hiệu về sự bắt đầu của xu hướng mới. Chúng thường không được lấp đầy một cách nhanh chóng và biểu thị cho một sự thay đổi cấu trúc trong thị trường, như việc vượt qua một mức kháng cự hoặc hỗ trợ quan trọng.

Loại GAP này đặc biệt quan trọng đối với các nhà phân tích kỹ thuật và nhà giao dịch, bởi vì nó có thể rõ ràng chỉ ra một sự thay đổi tiềm năng trong động lực của thị trường. Các nhà giao dịch cũng rất chú trọng đến GAP phá vỡ vì chúng có thể mang lại cơ hội kiếm lời từ xu hướng mới hoặc tận dụng động lực từ sự thay đổi. Tuy nhiên, trước khi tham gia vào thị trường sau một GAP phá vỡ, nhà giao dịch cần phải thực hiện phân tích thống kê để đảm bảo GAP không phải là tín hiệu giả và áp dụng các biện pháp quản lý rủi ro cẩn thận để tránh thiệt hại tiềm ẩn.

Hình 5.4. Biểu đồ GAP phá vỡ

5.4. Common GAP (GAP thông thường)

GAP thông thường là những GAP nhỏ về giá xảy ra thường xuyên trên thị trường chứng khoán và thường do hoạt động giao dịch thông thường gây ra. Chúng có xu hướng được lấp đầy nhanh chóng, đôi khi trong vòng vài giờ hoặc vài ngày, khiến chúng ít quan trọng hơn đối với các chiến lược giao dịch dài hạn.

Dù là phần của hoạt động giao dịch hàng ngày, GAP phổ biến vẫn có thể tạo ra cơ hội giao dịch ngắn hạn cho những người nhanh nhạy. Cụ thể, nhà giao dịch ngày có thể tận dụng những GAP này để kiếm lợi nhanh, miễn là họ sở hữu công cụ phù hợp để xác định và phản ứng kịp thời.

Hơn nữa, GAP phổ biến còn nhắc nhở nhà giao dịch rằng không phải mọi biến động giá đều là dấu hiệu của sự thay đổi rộng lớn trên thị trường. Việc nhận biết một GAP là phổ biến hay thuộc loại khác có thể ảnh hưởng lớn đến quyết định giao dịch của nhà giao dịch, nhấn mạnh tầm quan trọng của bối cảnh khi phân tích GAP.

GAP chứng khoán không chỉ là những biểu hiện trên biểu đồ giá mà còn là những tín hiệu quan trọng về tâm lý thị trường và sự chuyển đổi xu hướng. Việc hiểu rõ các loại GAP khác nhau cùng với nguyên nhân hình thành và khả năng lấp đầy của chúng, là yếu tố cơ bản trong việc xây dựng chiến lược đầu tư hiệu quả. Nhận biết và phân tích đúng đắn các GAP này có thể giúp nhà đầu tư không chỉ tránh được rủi ro mà còn nắm bắt được cơ hội tốt để tối ưu hóa lợi nhuận.

Tài liệu tham khảo:

Quantified Strategies. (2024). “Gaps:Definition, Types and Trading Strategy Examples”. https://www.quantifiedstrategies.com/gaps/#Are_all_gaps_filled