Value at Risk: “Lá chắn” không thể thiếu khi thị trường Việt Nam bước vào kỷ nguyên KRX

03/05/2025

663 lượt đọc

1. Vì sao quản trị rủi ro đột nhiên “nóng” hơn bao giờ hết?

Từ 05 / 05 / 2025, Sở Giao dịch Chứng khoán TP HCM chính thức đưa hệ thống công nghệ KRX vào vận hành. Cùng lúc, hàng loạt cơ chế mới như giao dịch T+0, bán khống, trung tâm bù trừ đối tác trung tâm (CCP) và rút ngắn quy trình thanh toán sẽ được áp dụng. Giới chuyên môn coi đây là “bước ngoặt” quan trọng giúp Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu nâng hạng thị trường mới nổi.

Nhưng mọi tiện ích đều có mặt trái: tốc độ khớp lệnh nhanh hơn đồng nghĩa rủi ro thua lỗ cũng xảy ra nhanh hơn. Đòn bẩy cao (margin + bán khống) phóng đại biến động. Khi CCP tái tính ký quỹ trong ngày, chỉ cần một cú giảm giá đột ngột, nhà đầu tư thiếu kỷ luật rất dễ rơi vào “vòng xoáy margin call”.

2. VaR – Khái niệm tưởng học thuật nhưng cực thực dụng

Value at Risk (VaR) trả lời câu hỏi: “Trong khung thời gian X với mức tin cậy Y %, danh mục có thể lỗ tối đa bao nhiêu?” Thay vì cảm tính “khoảng vài phần trăm NAV”, VaR đưa ra một con số cụ thể gắn cùng mức xác suất, giúp mọi bộ phận – giao dịch, quản trị rủi ro, lãnh đạo – cùng nói chung một ngôn ngữ.

  1. VaR 1 ngày, 99 % của danh mục 100 tỷ đồng bằng 3 tỷ đồng nghĩa là: 99 % khả năng ngày mai danh mục sẽ không bốc hơi quá 3 tỷ.
  2. Nhưng 1 % hi hữu vẫn có thể xảy ra; muốn biết “lỡ vượt VaR thì lỗ tới đâu”, ta dùng thêm Expected Shortfall (ES).

3. Ba cách ước tính VaR: ưu – nhược và ứng dụng thực tế

Phương phápKhi nào nên dùngĐiểm mạnhĐiểm cần lưu ý
Historical SimulationDanh mục blue‑chip, dữ liệu lịch sử dàyÍt giả định, bám sát giá quá khứThị trường đổi “regime” dễ đánh giá thiếu tail‑risk
Variance–Covariance (Parametric)Cần kết quả nhanh (Excel), danh mục ổn địnhTính gọn nhẹ; tiện kết hợp ma trận hiệp phương saiGiả định lợi suất “đẹp”; đuôi phân phối béo sẽ làm VaR thiếu thận trọng
Monte Carlo SimulationDanh mục đòn bẩy, phái sinh, beta caoLinh hoạt, mô phỏng nhiều kịch bản chưa từng xuất hiệnĐòi hỏi dữ liệu, mô hình xác suất và công suất tính toán

Lưu ý riêng với KRX: sự xuất hiện của T+0, bán khống sẽ làm lợi suất ngày “béo đuôi” hơn; nhà đầu tư nắm phái sinh hoặc cổ phiếu biến động mạnh nên ưu tiên Monte Carlo hoặc ít nhất là Historical Simulation kết hợp kiểm tra tail‑risk.

4. Xây dựng hệ sinh thái VaR “sống” trong môi trường KRX

  1. Dữ liệu và hạ tầng
  2. Thu thập tối thiểu 250 phiên (≈ 1 năm) cho tính VaR ngày; thêm dữ liệu phút hoặc tick để tính VaR nội phiên.
  3. Chuẩn hóa dữ liệu: loại bỏ giao dịch thỏa thuận lớn bất thường, chỉnh giá sau quyền.
  4. Quy trình cảnh báo tự động
  5. Thiết lập ngưỡng VaR = 5 % NAV đối với danh mục cổ phiếu; 3 % NAV nếu dùng margin trên 100 %.
  6. Hệ thống cảnh báo khi VaR tiệm cận 80 % ngưỡng; vượt ngưỡng sẽ khóa lệnh mua, yêu cầu hạ đòn bẩy hoặc mở hedge VN30F.
  7. Stress Test hằng tuần
  8. Áp dụng kịch bản “thị trường giảm 7 % trong 30 phút” (tương đương một phiên bán tháo cuối 2022) để đo VaR + ES.
  9. Giả lập tình huống thanh khoản cạn: giảm 30 % khối lượng khớp, cộng trượt giá 0,5 % mỗi giao dịch, xem danh mục có vượt “vùng đỏ” không.
  10. Ba tuyến phòng thủ
  11. Front Office: trader bắt buộc kiểm tra VaR trước khi đặt lệnh lớn.
  12. Middle Office: đo VaR/ES mỗi 15 phút cho tài khoản đòn bẩy cao.
  13. Back Office: theo dõi hệ số an toàn ký quỹ CCP, bảo đảm tiền nộp bổ sung sẵn sàng nếu VaR bật tăng bất thường.

5. Tình huống điển hình: danh mục 10 tỷ đồng, 5 mã VN30

Trước khi KRX chạy: VaR 1 ngày 99 % ~150 triệu (1,5 % NAV).

Ba tuần thử nghiệm mô phỏng T+0 & short selling: biên độ lợi suất ngày tăng 25 %, tương quan nội phiên thắt chặt → VaR vọt lên 190 triệu (1,9 % NAV).

Chủ tài khoản đặt “ngưỡng đau tim” 170 triệu. Có hai khả năng:

  1. Giảm margin: hạ vay xuống 50 % → VaR giảm còn ~155 triệu, danh mục an toàn.
  2. Giữ margin nhưng mở vị thế bán VN30F tương đương 20 % NAV → lợi suất danh mục và VN30F âm thuận chiều, VaR giảm ~18 %.

Nhờ VaR “phát hiện sớm”, tài khoản tránh bị call ký quỹ trong ngày KRX go‑live khi thị trường rung mạnh phiên sáng.

6. Các “bẫy” VaR thường gặp trên thị trường Việt Nam

  1. Dữ liệu thiếu khủng hoảng: chuỗi giá 2023–2024 khá êm so với cú sốc 2020; lấy dữ liệu quá ngắn dễ “ru ngủ” VaR.
  2. Thanh khoản đảo chiều nhanh: trong phiên hoảng loạn, phí trượt giá tăng và lệnh bán lớn khớp chậm. VaR không tự động tính phí đó nếu người dùng không cộng thêm “haircut” thanh khoản.
  3. “Đê bê tông” tâm lý: VaR chỉ là con số; kỷ luật cắt lỗ, giảm margin mới quyết định sống còn.

7. Lộ trình gợi ý cho ba nhóm nhà đầu tư

NhómViệc cần làm ngayMốc 3 thángMốc 6–12 tháng
Cá nhân dùng marginCài đặt bảng tính VaR/ES cuối ngàyTheo dõi VaR nội phiên trên app CKLiên kết app với API dữ liệu phút để tự động giảm vị thế khi VaR vượt ngưỡng
Công ty chứng khoán tự doanhGom dữ liệu tick, kịch bản stressTự động tính VaR/ES 15 phút, cảnh báo phòng giao dịchKết hợp VaR với mô hình phân bổ vốn Risk‑Adjusted Return, báo cáo SSC
Quỹ mở/quỹ hưu tríThiết lập limit VaR theo điều lệ quỹBack‑test VaR các giai đoạn 2018, 2020, 2022Xây dựng dashboard VaR + ES + đo độ nhạy thanh khoản, báo cáo nhà đầu tư định kỳ

8. Thay lời kết

KRX mở ra một sân chơi nhanh, sâu, rộng hơn – đồng thời đặt ra thử thách lớn về kỷ luật quản trị rủi ro. VaR, nếu được tính đúng cách, nuôi bằng dữ liệu sạch và gắn với cơ chế hành động rõ ràng, sẽ trở thành “lá chắn” cần thiết.

Đừng coi VaR là phép toán chết; hãy biến nó thành hệ thống cảnh báo sống: báo hiệu, phản hồi, thích ứng. Khi đó, dù thị trường có đổi mới đến đâu, tài khoản của bạn vẫn ở thế chủ động – và lợi nhuận bền vững sẽ là phần thưởng xứng đáng cho sự chuyên nghiệp

Hãy xây dựng và kiểm thử chiến lược giao dịch phái sinh của bạn trên nền tảng QMTRADE trước khi sử dụng tiền thật để tránh những rủi ro không đáng có.

Chia sẻ bài viết

Đánh giá

Hãy là người đầu tiên nhận xét bài viết này!

Đăng ký nhận tin

Nhập Email để nhận được bản tin mới nhất từ QM Capital.

Bài viết liên quan

Warren Buffett và kỷ lục kho tiền – tại sao kho tiền của ông lại thông minh hơn bao giờ hết?
17/06/2025
15 lượt đọc

Warren Buffett và kỷ lục kho tiền – tại sao kho tiền của ông lại thông minh hơn bao giờ hết? C

Warren Buffett, người được mệnh danh là Oracle of Omaha, lại một lần nữa chứng minh tại sao ông luôn được coi là một trong những nhà đầu tư vĩ đại nhất. Trong năm 2025, Berkshire Hathaway của ông tiếp tục lập kỷ lục mới, với chín phiên giao dịch kỷ lục. Trong khi đó, S&P 500 lại gặp khó khăn, giảm 3,5% tính đến hiện tại.

Momentum Trading – Khi dữ liệu định hướng và những điều Cliff Asness muốn nhà đầu tư hiểu rõ
16/06/2025
39 lượt đọc

Momentum Trading – Khi dữ liệu định hướng và những điều Cliff Asness muốn nhà đầu tư hiểu rõ C

Khi QM Capital chia sẻ lại chiến lược Momentum Trading, QM Capital không xem đây là một phương pháp có thể nhân đôi tài khoản trong thời gian ngắn. Thay vào đó, lý do team lựa chọn tái đề cập đến chiến lược này là bởi vì đây là một trong số rất ít các hệ thống đầu tư được xây dựng dựa trên cơ sở học thuật vững chắc, có tính kỷ luật cao và đã được kiểm chứng qua thời gian tại cả các thị trường phát triển như Hoa Kỳ lẫn các thị trường như Việt Nam.

Vì sao các dự báo thị trường thường thất bại
14/06/2025
84 lượt đọc

Vì sao các dự báo thị trường thường thất bại C

Mỗi năm, Bloomberg thường thu thập các dự báo từ các chuyên gia về thị trường S&P 500. Những dự báo này được thể hiện dưới dạng những cột màu hồng, trong khi kết quả thực tế lại được đánh dấu bằng những chấm đen. Dữ liệu này đã được theo dõi suốt hơn 25 năm, và kết quả là: phần lớn thời gian, thị trường thực tế lại đi xa hơn hoặc ngược lại với những gì các chuyên gia dự báo.

So sánh giữa đầu tư Growth Investing và Value Investing trong giao dịch thuật toán
11/06/2025
114 lượt đọc

So sánh giữa đầu tư Growth Investing và Value Investing trong giao dịch thuật toán C

Trong đầu tư, đặc biệt là trong giao dịch thuật toán (quant trading), các nhà đầu tư sử dụng nhiều chiến lược khác nhau để tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro. Hai trong số những chiến lược phổ biến nhất là đầu tư tăng trưởng (growth investing) và đầu tư giá trị (value investing).

Ứng dụng tương quan và tự tương quan trong giao dịch thuật toán
10/06/2025
171 lượt đọc

Ứng dụng tương quan và tự tương quan trong giao dịch thuật toán C

Trong nhiều năm làm việc trong lĩnh vực giao dịch thuật toán, tôi đã chứng kiến sự phát triển vượt bậc của các phương pháp sử dụng các công cụ phân tích như tương quan và tự tương quan để xây dựng các chiến lược giao dịch mạnh mẽ. Hai yếu tố này là cốt lõi trong việc hiểu và dự đoán các xu hướng thị trường, đặc biệt trong những giai đoạn biến động mạnh và không chắc chắn. Tuy nhiên, việc ứng dụng các công cụ này đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về cách thức hoạt động của thị trường, các yếu tố tác động đến chúng và các mối quan hệ giữa các tài sản trong cùng một thời gian.

Làm thế nào để biết cổ phiếu là rẻ hay đắt trên thị trường?
09/06/2025
147 lượt đọc

Làm thế nào để biết cổ phiếu là rẻ hay đắt trên thị trường? C

Xác định cổ phiếu nào là rẻ hay đắt luôn là câu hỏi khó đối với các nhà đầu tư, đặc biệt là trên thị trường, nơi mà các yếu tố như tình hình chính trị, kinh tế và đặc thù của từng ngành có thể ảnh hưởng mạnh mẽ đến giá trị cổ phiếu. Việc phân tích giá trị cổ phiếu không chỉ dựa vào các chỉ số tài chính đơn thuần mà còn phải nhìn vào nhiều yếu tố khác nhau. Cùng tìm hiểu cách nhận diện cổ phiếu rẻ hay đắt qua những nguyên tắc và ví dụ thực tế trên thị trường Việt Nam.

video-image

Truy Cập Miễn Phí Thư Viện Bot Tín Hiệu Giao Dịch Tự Động

Được nghiên cứu và phát triển bởi các chuyên gia từ QMTrade và cộng đồng nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Truy cập ngay!