Các chỉ báo kỹ thuật là công cụ quan trọng giúp các nhà đầu tư phân tích xu hướng, động lượng của giá cổ phiếu. Dù được xây dựng dựa trên các công thức toán học đơn giản hay phức tạp, các chỉ báo kỹ thuật thường được thể hiện dưới dạng các đường, các vùng trên hoặc dưới biểu đồ giá. Chúng cung cấp góc nhìn tổng quát về sức mạnh và hướng đi của giá trong quá khứ và hiện tại, từ đó giúp dự đoán các khả năng biến động trong tương lai gần. Việc hiểu rõ ý nghĩa và cách sử dụng các loại chỉ báo kỹ thuật khác nhau sẽ giúp ích rất nhiều cho việc ra quyết định đầu tư, giao dịch một cách chính xác và kịp thời hơn.

1. Chỉ báo xu hướng

Chỉ báo xu hướng giúp xác định hướng di chuyển và sức mạnh của một xu hướng thông qua việc so sánh giá cả với một mức trung bình đã được định trước. Khi giá cả cao hơn mức trung bình, xu hướng tăng giá được cho là đang diễn ra và ngược lại, khi giá thấp hơn mức trung bình, điều này chỉ ra rằng xu hướng giảm giá đang có khả năng xảy ra. Việc hiểu rõ các chỉ báo xu hướng có thể giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định giao dịch phù hợp và tối ưu.

Các chỉ báo xu hướng chính bao gồm:

1.1. Đường trung bình động đơn giản (SMA)

Đường trung bình động đơn giản (SMA) là một trong những công cụ phân tích kỹ thuật cơ bản nhất nhưng vô cùng quan trọng trong việc xác định xu hướng chung của thị trường. SMA tính toán giá trung bình của một tài sản trong một khoảng thời gian xác định, từ đó giúp làm mịn các biến động giá ngắn hạn và cung cấp cái nhìn rõ ràng hơn về hướng đi của giá trong tương lai.

SMA giúp xác định xu hướng của thị trường. Khi giá của tài sản nằm trên đường SMA, đó là dấu hiệu của một xu hướng tăng. Ngược lại, nếu giá nằm dưới SMA, điều đó cho thấy xu hướng giảm. Đường SMA cũng có thể hỗ trợ nhận diện điểm đảo chiều của xu hướng khi giá cắt qua đường trung bình này.

SMA không chỉ giúp nhận dạng xu hướng mà còn là công cụ để xác định mức hỗ trợ và kháng cự. Trong một xu hướng tăng, đường SMA thường đóng vai trò là mức hỗ trợ mà giá có xu hướng không giảm xuống dưới. Trong khi đó, trong xu hướng giảm, đường SMA có thể trở thành mức kháng cự mà giá khó có thể vượt qua.

📌 Một mẹo hữu ích khi sử dụng SMA là thử nghiệm với các khung thời gian khác nhau. Mỗi nhà đầu tư có phong cách giao dịch và mục tiêu riêng, do đó việc điều chỉnh chiều dài của SMA để phù hợp với chiến lược giao dịch cá nhân có thể mang lại hiệu quả cao hơn.

Chỉ báo Đường trung bình động đơn giản (SMA)

1.2. Đường trung bình động lũy thừa (EMA)

Đường trung bình động lũy thừa (EMA) là chỉ báo được thiết kế để cải thiện những hạn chế của Đường trung bình động đơn giản (SMA) bằng cách đặt trọng số nhiều hơn vào dữ liệu giá gần đây. Điều này giúp EMA phản ánh chính xác hơn và nhanh chóng hơn các thay đổi trên thị trường, làm cho nó trở thành công cụ ưa chuộng trong việc theo dõi và phản ứng với các xu hướng mới.

EMA tính toán giá trung bình của một tài sản, tuy nhiên, khác với SMA, mỗi giá trị trong chuỗi giá được nhân với một trọng số. Trọng số này giảm dần đều theo từng giá trị cũ hơn trong chuỗi thời gian. Do đó, giá trị gần nhất có ảnh hưởng lớn nhất đến giá trị của EMA và giá trị cũ nhất có ảnh hưởng nhỏ nhất. Điều này giúp EMA phản ứng nhanh hơn với những biến động giá mới nhất, so với SMA.

EMA được sử dụng rộng rãi trong các chiến lược giao dịch để:

1. Xác định xu hướng: EMA giúp xác định sự bắt đầu của xu hướng mới một cách nhanh chóng. Khi giá cắt lên trên EMA, điều này có thể chỉ ra rằng xu hướng tăng đã bắt đầu; ngược lại, khi giá cắt xuống dưới EMA, xu hướng giảm có thể đang hình thành.
2. Điểm vào và ra thích hợp: Nhờ khả năng phản ứng nhanh, EMA cũng giúp xác định điểm vào và ra thích hợp trong thời điểm mà xu hướng có khả năng bắt đầu hoặc kết thúc. 
3. Lọc tín hiệu: EMA có thể được sử dụng để lọc bớt các tín hiệu sai lầm hoặc nhiễu mà những chỉ báo khác có thể phát ra. Bằng cách dùng EMA trong kết hợp với các chỉ báo khác như Stochastic, RSI hoặc MACD, nhà giao dịch có thể cải thiện đáng kể chất lượng của tín hiệu giao dịch.

Chỉ báo Đường trung bình động lũy thừa (EMA)

1.3. Parabolic Stop and Reverse (Parabolic SAR)

Parabolic Stop and Reverse (Parabolic SAR) là một chỉ báo kỹ thuật đặc biệt được thiết kế để cung cấp thông tin về các điểm dừng lỗ (stop loss) tiềm năng và đảo ngược xu hướng, là công cụ hữu ích để theo dõi động lực và hướng của xu hướng hiện tại. Điểm nổi bật của Parabolic SAR là khả năng chỉ ra điểm vào và ra cho các nhà giao dịch, qua đó giúp họ tối ưu hóa lợi nhuận và hạn chế rủi ro.

Parabolic SAR được hiển thị dưới dạng các dấu chấm trên biểu đồ giá. Các dấu chấm này sẽ: 

1. Nằm dưới các thanh giá khi xu hướng là tăng và sẽ nằm trên các thanh giá khi xu hướng là giảm. 
2. Khi các dấu chấm chuyển vị trí từ trên xuống dưới giá, hoặc ngược lại, đây được coi là dấu hiệu cho một sự đảo ngược xu hướng, đánh dấu điểm mà nhà giao dịch có thể cân nhắc để vào hoặc thoát khỏi một vị thế.

Chỉ báo Parabolic Stop and Reverse (PSAR)

1.4. Đường trung bình động hội tụ phân kỳ (MACD)

Đường trung bình động hội tụ phân kỳ (MACD) là một trong những chỉ báo kỹ thuật phổ biến nhất, được sử dụng rộng rãi trong phân tích kỹ thuật để theo dõi và đánh giá các xu hướng và động lượng của thị trường. MACD là sự kết hợp giữa các yếu tố theo dõi xu hướng và động lượng, qua đó cung cấp về sức mạnh của xu hướng cũng như các điểm đảo chiều.

MACD bao gồm ba thành phần chính:

1. Đường MACD: Đường này được tính bằng cách lấy sự chênh lệch giữa hai đường trung bình động theo hàm mũ (EMA) với các chu kỳ khác nhau, thường là EMA 12 ngày và EMA 26 ngày. 
2. Đường Tín hiệu (Signal Line): Đường tín hiệu là EMA 9 ngày của đường MACD. Đường này giúp làm mịn biến động của đường MACD và cung cấp các tín hiệu giao dịch khi đường MACD cắt qua đường tín hiệu.
3. Histogram: Histogram của MACD là biểu đồ thanh biểu thị sự chênh lệch giữa đường MACD và đường tín hiệu. Khi histogram dương, nó chỉ ra rằng đường MACD đang ở trên đường tín hiệu, báo hiệu xu hướng tăng. Ngược lại, một histogram âm chỉ ra rằng đường MACD đang ở dưới đường tín hiệu, báo hiệu xu hướng giảm.

Chỉ báo Đường trung bình động hội tụ phân kỳ

2. Chỉ báo động lượng

Chỉ báo động lượng là một công cụ quan trọng trong phân tích kỹ thuật, nhằm đo lường tốc độ biến động giá của một tài sản bằng cách so sánh giá đóng cửa hiện tại với các giá đóng cửa trước đó. Những chỉ báo này giúp nhà giao dịch nắm được sức mạnh hoặc sự suy yếu của xu hướng giá hiện tại, giúp phát hiện ra các tín hiệu mua hoặc bán dựa trên các điểm thay đổi trong động lượng.

2.1. Chỉ báo dao động ngẫu nhiên (Stochastic Oscillator)

Chỉ báo dao động ngẫu nhiên là một công cụ phân tích kỹ thuật được sử dụng rộng rãi để đánh giá liệu một tài sản có được mua quá mức (overbought) hay bán quá mức (oversold). Bằng cách so sánh giá đóng cửa hiện tại của một tài sản với phạm vi giá trong một khoảng thời gian nhất định, chỉ báo giúp nhà giao dịch nhận diện các điểm đảo chiều tiềm năng trong xu hướng của thị trường.

Stochastic Oscillator bao gồm hai dòng: %K và %D. Dòng %K là đường Stochastic chính, và nó thể hiện vị trí hiện tại của giá đóng cửa so với phạm vi giá trước đó. Dòng %D là đường tín hiệu, thường là một đường trung bình động của %K, giúp làm mịn các tín hiệu để dễ dàng quan sát.

Ứng dụng trong giao dịch

1. Xác định tình trạng quá mua và bán quá mức: Stochastic Oscillator giúp xác định khi nào một tài sản có thể đang được mua quá mức hoặc bán quá mức. Thông thường, một giá trị %K hoặc %D trên 80 chỉ ra rằng tài sản đang được mua quá mức, trong khi một giá trị dưới 20 cho thấy tài sản đang bị bán quá mức.
2. Tín hiệu đảo chiều xu hướng: Khi đường %K cắt lên trên đường %D, đây có thể là tín hiệu mua. Ngược lại, khi đường %K cắt xuống dưới đường %D, đây có thể là tín hiệu bán. Sự cắt này, đặc biệt khi xảy ra ở các khu vực mua quá mức hoặc bán quá mức, có thể báo hiệu một sự đảo ngược xu hướng tiềm năng.

Chỉ báo dao động ngẫu nhiên (Stochastic Oscillator)

2.3. Chỉ báo Kênh hàng hóa (CCI)

Chỉ báo kênh hàng hóa (CCI) dùng để đo lường mức độ mà giá hiện tại của một tài sản lệch so với giá trung bình của nó trong một khoảng thời gian nhất định.

CCI sử dụng một công thức toán học để tính toán sự lệch chuẩn của giá hiện tại so với giá trung bình động của nó. Giá trị CCI được biểu thị qua một chỉ số, với điểm chuẩn là 0. Một giá trị CCI cao cho biết giá hiện tại cao hơn nhiều so với giá trung bình, trong khi một giá trị CCI thấp cho thấy giá hiện tại thấp hơn nhiều so với giá trung bình.

Ứng dụng của CCI: 

1. Xác định tình trạng mua và bán quá mức: CCI rất hữu ích trong việc xác định khi nào một tài sản bị mua quá mức (overbought) hoặc bán quá mức (oversold). Theo quy tắc chung, khi CCI vượt quá +100, tài sản có thể đang ở trạng thái mua quá mức, và có khả năng giá sẽ điều chỉnh giảm. Ngược lại, khi CCI giảm xuống dưới -100, tài sản có thể đang ở trạng thái bán quá mức và có khả năng giá sẽ tăng.
2. Tìm điểm đảo chiều: CCI cũng được sử dụng để phát hiện các điểm có thể xảy ra đảo ngược giá. Sự thay đổi đột ngột của giá trị CCI từ các mức cực đoan có thể là dấu hiệu của một sự đảo ngược giá sắp tới.
3. Đánh giá sức mạnh của xu hướng: Một yếu tố quan trọng khác của CCI là khả năng đánh giá sức mạnh của một xu hướng. Khi CCI duy trì ở một mức cao hoặc tăng liên tục, điều này chỉ ra rằng xu hướng đang mạnh và có khả năng tiếp tục.

Chỉ báo kênh hàng hóa (CCI)

2.4. Chỉ báo sức mạnh tương đối (RSI)

Chỉ báo sức mạnh tương đối (RSI) là một trong những công cụ phân tích kỹ thuật phổ biến nhất, được sử dụng rộng rãi để đánh giá tình trạng mua quá mức hoặc bán quá mức của tài sản. Đây là một chỉ báo dao động, có giá trị nằm trong khoảng từ 0 đến 100, và thường được sử dụng để dự báo khả năng đảo ngược giá trong tương lai.

Giá trị và ý nghĩa của RSI:

1. Dưới 30: Điều này cho thấy rằng tài sản có thể đang bị bán tháo quá mức (oversold), và có thể sẽ có một đảo ngược giá tăng lên. Đây có thể là một tín hiệu mua.
2. Trên 70: Điều này cho thấy tài sản có thể đang được mua vào quá mức (overbought), và có thể sắp xảy ra một đảo ngược giá giảm xuống. Đây có thể là một tín hiệu bán.

Sử dụng RSI trong giao dịch:  

1. Xác định các điểm mua và bán: Nhà đầu tư có thể sử dụng RSI để tìm kiếm những điểm vào hoặc ra thị trường hiệu quả khi tài sản bị quá mua hoặc quá bán.
2. Phát hiện sự đảo chiều trong xu hướng: RSI cũng giúp phát hiện sớm những thay đổi có thể xảy ra trong xu hướng thị trường, giúp nhà đầu tư có động thái phù hợp trước khi xu hướng mới thực sự bắt đầu.
3. Kết hợp với các chỉ báo khác: Để tăng độ chính xác, RSI thường được sử dụng kết hợp với các chỉ báo khác như MACD hoặc đường trung bình động. Sự kết hợp này giúp lọc bớt các tín hiệu sai hoặc nhiễu.

Chỉ báo sức mạnh tương đối (RSI)

Trên đây là phần I của bài viết Phân loại các chỉ báo kỹ thuật và ý nghĩa, giúp bạn đọc có cái nhìn tổng quan về các loại chỉ báo kỹ thuật và ý nghĩa của chúng. Trong phần II, QM Capital sẽ đi sâu vào hai nhóm chỉ báo còn lại là chỉ báo về sự biến động (Volatility Indicators) và chỉ báo về khối lượng (Volume Indicators). Nhà giao dịch sẽ nắm rõ hơn các chỉ báo nổi bật trong mỗi nhóm, cách thức hoạt động, và ý nghĩa thực tiễn của chúng trong việc phân tích, giao dịch thị trường. 

📢 Đừng quên bấm “Đăng ký nhận bài viết” để nhận thông báo khi phần II của loạt bài được đăng tải. 

📌 HÃY KIỂM THỬ CHIẾN LƯỢC VỚI CHỈ BÁO TRÊN TẠI QMTRADE NGAY HÔM NAY: QMTRADE